Waarom zouden we ons als christenen druk maken op het klimaat?
Een samenvatting van de theologie,
uit de inspiratiegids voor de Scheppingsperiode voor Amerikaanse katholieke parochies
Waarom zou je de Scheppingsperiode vieren?
- Het evangelie roept ons op te groeien in geloof en erkennen dat God in Christus de hele schepping bevrijd, niet alleen de mensen.
- De ecologische – en klimaatcrisis zijn urgent en vragen een gedurfd, profetisch antwoord.
Wat heeft christen-zijn te maken met natuur en klimaat?
God, de Schepper verklaarde de aarde ‘zeer goed’(Genesis 1,31) en gaf mensen de taak om de aarde te ‘bebouwen en bewerken’(Genesis 2,15) als rentmeesters en verzorgers (niet als eigenaren (Psalm 24,1))
- Jezus en christelijke heiligen, profeten en mystici, zoals de Woestijnvaders en St. Franciscus leefden in nauwe relatie met de scheping. In Romeinen 1 schrijft Paulus dat de mens God ontmoet door middel van de natuurlijke wereld.
- Als men de natuur beschadigt of vernietigt, is dit een teken van vervreemding van God: ‘Er bestaat geen trouw en geen liefde meer, en er is geen kennis van God in dit land. Zweren en liegen, moorden, stelen en echtbreken is aan de orde van de dag, bloedbad volgt er op bloedbad. Daarom droogt het land uit en kwijnen al zijn bewoners weg; de dieren in het veld, de vogels in de lucht en de vissen in de zee komen zelfs om.’ (Hosea 4,1b-3)
- Het Paasmysterie gaat over de hele schepping: alles is verlost door het werk van Jezus Christus. Hij is bovendien het Woord door wie alle dingen zijn gemaakt. (Johannes 1,3). In Hem heeft heel de volheid willen wonen om door Hem alles met zich te verzoenen en vrede te stichten door het bloed, aan het kruis vergoten, om alle wezens in de hemel en op aarde door Hem te verzoenen. (Kolossenzen 1,19-20; Efeze 1,10). Zo wordt alles van de schepping nieuw gemaakt. (Apokalyps 21,5)
- Jezus zei dat het liefhebben van onze naaste vergelijkbaar is met het liefhebben van God. Tot onze naasten behoren mensen uit het mondiale zuiden die nu al te maken hebben met erge gevolgen van de klimaatcrisis, die we op het noordelijk halfrond veroorzaakt hebben. Tot deze naasten behoren ook gemeenschappen in armoede en minderheden die het eerst en het hardst getroffen worden door het veranderende klimaat. Sociaal onrecht hangt sterk samen met ecologisch onrecht. En ook de toekomstige generaties die afhankelijk zijn van de aarde die wij nalaten, zijn onze naasten
- We verkondigen het goede nieuws van bevrijding voor de hele schepping, niet alleen menselijke wezens. Jezus gaf zijn discipelen de opdracht: ‘Trek heel de wereld door om aan elk schepsel de goede boodschap te verkondigen.’ (Marcus 16,15). Als volgelingen van Jezus is het onze missie om dit in woord en daad te doen.
- De vroege christenen boden weerstand tegen onrechtvaardige systemen die er waren: Ze zetten de wereld op zijn kop (Handelingen 17,6) door te handelen in strijd met de keizerlijke besluiten (Handelingen 17,7) en het belangrijker te vinden om God te gehoorzamen dan de mensen. (Handelingen 5,29). Dit deden zij tot op het punt van lijden en martelaarschap, omdat ze verlost waren van een overmatige angst voor de dood.
- De christelijke hoop ligt in de vernieuwing en het herstel van alle dingen. (Mattheus 19,28; Handelingen 3,21) Wij mogen met God meewerken aan een rechtvaardiger en bewoonbaarder wereld en op een ‘aardige’ manier leven. Jezus Christus verzoent ons met God, elkaar en Gods gehele schepping.
Waarom is de natuur- en klimaatcrisis urgent?
“We hebben de planeet veranderd. Onze oude, vertrouwde aarde is aan het smelten, uitdrogen, verzuren, overstromen en branden op manieren die de mensheid niet eerder zag.” — Bill McKibben5
Op een meedogenloze manier verbanden we fossiele brandstoffen en ontbossen we de aarde, waardoor het klimaat verandert veel systemen op aarde onstabiel zijn geworden. De menselijke samenleving loopt het risico binnen tientallen jaren in te storten, samen met het massaal uitsterven en op de vlucht slaan van andere soorten.
- De afgelopen vijftig jaar is 60% van de zoogdieren, reptielen, amfibieën, vogels en vissen uitgeroeid door uitbreiding van ons menselijk leefgebied en het vernietigen van natuurlijke leefgebieden.
- Meer dan een miljoen soorten zijn met uitsterven bedreigd.
- De oceanen verzuren en verwarmen, en levende vissen worden vervangen door dood plastic. De zeespiegel stijgt, koraalriffen sterven af en ecosystemen storten in.
- Recordbrekende en steeds intensievere weerpatronen zorgen voor een toename van dodelijke droogtes, overstromingen, stormen en hitte.
- Onze voedselvoorziening is in gevaar door extreme weersomstandigheden, watertekorten en onvoorspelbare seizoenen.
Wat is er nodig?
Het Intergouvernementeel Panel voor Klimaatverandering (IPCC) van de VN waarschuwt dat we slechts een korte tijd hebben om de ergste gevolgen van de crisis te beperken door de ontbossing terug te draaien, de verbranding van fossiele brandstoffen te stoppen door over te schakelen op hernieuwbare energiebronnen en de energievraag te beperken, het ontwikkelen en gebruiken van betere landbouwpraktijken, en het aanpassen aan een veranderde wereld door klimaatvluchtelingen en mensen in het mondiale zuiden te voorzien in wat ze nodig hebben.
Als religieuze gemeenschappen kunnen we dit werk ook ondersteunen door ons onderwijs, onze prediking, gebeden, schuldbelijdenis en getuigen van het evangelie: het evangelie voor de hele schepping. We kunnen ons ook inzetten door als geloofsgemeenschappen gastvrij te zijn en een toevluchtsoord voor al onze buren, mensen en anderen.
Kom meer te weten
Voor meer informatie en om actie-ideeën kun je terecht op onze website of contact opnemen via het contactformulier.
Deel en vier
Wil je in jouw parochie iets met dit thema in de vieringen? Volgende week publiceren wij een liturgisch katern voor de Scheppingsperiode 2024. Deze bevat liturgisch materiaal voor de vijf zondagen in september, inclusief allerlei suggesties voor passende liederen en citaten.