Een voortdurende dialoog over de tekenen des tijds
Paus Franciscus kondigde onlangs aan dat hij op de feestdag van Franciscus een update zal geven van zijn boek Laudato Si’. Dat zal hij doen in de vorm van een apostolische exhortatie: een belangrijke pauselijke brief met aansporing tot actie. Dit is reden tot hoop. In 2015 publiceerde hij Laudato Si’, waarmee hij het gesprek aan wilde gaan met alle mensen over ons gemeenschappelijk huis en over hoe we gezamenlijk de toekomst van onze planeet vormgeven (LS 3). Daarin ging hij ervanuit dat er ontwikkeling mogelijk is met respect voor het milieu, waarbij de mens onderdeel is van de natuur (LS 14).
(…)
Het klimaat is van ons allemaal
De Katholieke Sociale Leer in Laudato Si’ laat zien dat het klimaat en biodiversiteit een gemeenschappelijk goed is: dat het van en voor ons allemaal is (LS 23). Aan de andere kant blijkt ook op mondiale conferenties over het milieu zoals de VN Klimaattop dat andere belangen belangrijker worden geacht dan het algemeen belang (LS 54).
Met ‘algemeen belang’ bedoelen we het geheel aan omstandigheden, waarbinnen het voor ieder mens mogelijk is zijn of haar doel te bereiken. De waardigheid van de mens is hierin belangrijk. Het gaat daarom over iedereen en over bouwstenen die iedereen nodig heeft, maar niet alleen kan bereiken: gezond klimaat, schoon drinkwater, biodiversiteit, maar ook harmonie en vrede. We kunnen die bouwstenen alleen gebruiken en behouden in samenwerking met mens en natuur, als we deel zijn van een netwerk, waarin we een relatie hebben met mens en natuur.
In deze zin is een update van encycliek niet verrassend. Actualisering is eigen aan het theologische en pastorale werk van de Katholieke Sociale Leer. Het Compendium stelt: “de voortgang van de tijd en de verandering van de sociale omstandigheden een voortdurende actualisering zullen vergen van de verschillende onderwerpen die hier worden behandeld, om de nieuwe tekenen des tijds te interpreteren.(CSLK 9)”
De tijd tikt door
Het is nu acht jaar geleden dat Laudato Si’ uitkwam. Sindsdien hebben wetenschappers, die ons helpen de tekenen des tijds te ontcijferen, ons laten zien dat de mensheid geconfronteerd wordt met steeds grotere uitdagingen. De context waarin we leven is veranderd. De coronapandemie bracht voor veel landen langdurige economische crisis, met een enorme toename aan armoede en sociaal isolement; een versplinterde wereldoorlog heeft geleid tot instabiliteit van de vrede, meer vluchtelingen en wrok tegen internationale overeenkomsten om zorg te dragen voor de aarde.
Beslissingen worden uitgesteld
De laatste IPCC-rapporten laten ons zien dat de klimaatcrisis niet stopt, maar zijn woede al laat zien: met temperatuurrecords in zeeën en steden; het smelten van de noordelijke ijskappen, extreme droogte, zware stormen en bosbranden. Met het niet te voorkomen verlies van levens en economische schade. Bovendien blijft de biodiversiteit onder druk staan als gevolg van de opwarming van de aarde, overexploitatie, verzuring van de oceaan (LS 40), ontbossingslandbouw, grote infrastructurele werken, winning van olie en gas. Vooral de oceaan en grote tropische wouden, zoals het Amazonegebied, Congo en Borneo ondervinden hiervan problemen. En het schaadt de inheemse gemeenschappen die hier wonen en een sleutelrol spelen in het behoud van de bossen (LS 146).
Klimaatwetenschappers zijn duidelijk: om de klimaatcrisis te verzachten moeten we in dit decennium handelen en een einde maken aan het tijdperk van fossiele brandstoffen. Maar nog steeds worden besluiten hiertoe vertraagt door belangen van enkelen (LS 169). De beslissingen over het hoe wie en wanneer worden uitgesteld. Er is geen tijd te verliezen. De aarde en de kwetsbaren roepen al om hulp. (…)
Apostolische exhortatie
Zal deze apostolische aansporing, gebaseerd op Laudato Si’ zijn open en oprechte gesprek ‘met alle mannen en vrouwen van goede wil’ voortzetten? Wij denken van wel. En het zal zeker weer hernieuwde adem geven om ons te blijven inzetten voor de mensheid en alles wat leeft.
Terwijl we wachten op deze aansporing, en bemoediging van de paus, blijven we in de Laudato Si’-beweging toegewijd aan onze plannen. We hopen dat die ruimte geven voor individuele en gezamenlijke ecologische verandering. We doen dit door inspiratie te bieden in de vorm van blogs, teksten uit Laudato Si’, gebeden, retraites en workshops, maar ook door inspiratiegidsen en landelijke activiteiten en gesprekken. Bovendien weten we dat er overal in het land mensen zijn die zelf een voorbeeld zijn voor de mensen om hen heen en leiderschap tonen op het gebied van klimaat en rechtdoen. Uiteindelijk hebben deze mensen de meeste invloed . Daarom nodigen we iedereen ook van harte uit om onze Jona Jaaropleiding te promoten, waarin we jonge mensen opleiden tot voorbeeldfiguren voor de toekomst.
De Laudato Si’-gemeenschap is een mondiaal netwerk van actie, solidariteit en gebed. Ons hernieuwde geloof in God de Schepper verenigt ons en roept ons op om te zorgen voor de schepping, in solidariteit met alle schepselen. Op deze manier is er hoop op verandering richting een betere wereld.
