Bron: Laudato Si Movement

In de encycliek Laudato Si’ roept paus Franciscus ons op om een ecologische bekering te ondergaan. Maar wat is een ecologische bekering?

De Laudato Si’ Movement definieert de term ecologische bekering als:

De verandering van het hart en verstand richting meer liefde voor God, elkaar en de schepping. Het is een proces, waarin we erkennen dat wij een aandeel hebben in de oorzaken en oplossingen van de sociaal-ecologische crisis. In dit proces werken we aan het bevorderen van gemeenschappen en herstellen en verzorgen we ons gemeenschappelijk huis.

Een geschiedenis van de term ‘ecologische bekering’ in de Rooms-Katholieke Kerk

De eerste keer dat de term ‘ecologische bekering’ in de Rooms-Katholiek Kerk gebruikt werd, was tijdens het pontificaat van Johannes Paulus II, op 17 januari 2001.

De heilige Johannes Paulus II wees erop dat man en vrouw geschapen zijn naar het “evenbeeld van God” en dat hen door God verteld werd: “Wees vruchtbaar en word talrijk, bevolk de aarde en breng haar onder je gezag: heers over de vissen van de zee, over de vogels van de hemel en over alle dieren die op aarde rondkruipen” (Genesis 1:28, NBV21). Maar paus Johannes Paulus II merkte daarbij op dat deze relatie niet “absoluut, maar dienend” is. Hij benadrukte dat “de mensheid Gods verwachtingen heeft teleurgesteld” door het vernietigen van vlakten en valleien, het vervuilen van het water en de lucht, en het misvormen van het leefgebied van de aarde.

“Daarom moeten we de ‘ecologische bekering’, die in de afgelopen decennia de mensheid bewuster heeft gemaakt van de catastrofe waar zij op afstevent, aanmoedigen en steunen,” aldus de heilige Johannes Paulus II. Daarbij vestigde hij de aandacht op de doelen van een dergelijke bekering, waaronder de terugkeer naar de juiste relaties tussen mensen, tussen God en de wereld, en het leven naar die relaties. Paus Franciscus sluit zich in Laudato Si’ aan bij deze gedachten van de heilige Johannes Paulus II. Zijne Heiligheid ziet in onze huidige ecologische crisis een “oproep tot een diepgaande innerlijke bekering.” Wat mensen nodig hebben, is een “ecologische bekering, die met zich meebrengt dat ze alle gevolgen van de ontmoeting met Jezus laten doorwerken in de relatie met de hen omringende wereld” (LS, 217).

Maar wat is een ecologische bekering?

 In zijn boek The Ten Green Commandments of Laudato Si’ [De tien groene geboden van Laudato Si’], schrijft priester Joshtrom Kureethadam, hoofd van het bureau Ecologie en Schepping van het Vaticaan: “ecologische bekering is een oproep om terug te keren naar de Schepper,” een wending naar God met een nederige en oprechte geest van berouw, waarbij we God erkennen als de Schepper en bron van alle dingen, en de gebroken relatie met God en elkaar herstellen. Kureethadam schrijft ook dat “ecologische bekering oproept tot een ‘wending’ naar de schepping zelf”, als zorgdragende en verantwoordelijke beheerders.

Gevolgen van ecologische bekering

 In Laudato Si’ (220) noemt paus Franciscus de innerlijke veranderingen die het gevolg kunnen zijn van een ecologische bekering:

• Dankbaarheid en belangeloosheid (het erkennen dat de wereld een gave is die van de liefde van God is ontvangen)
• Bereidheid tot zelfopoffering en belangeloze goede werken
• Bewustzijn dat je onderdeel bent van de schepping
• Creativiteit en enthousiasme om te werken aan wereldproblemen
• Verantwoordelijkheidsgevoel vanuit je geloof

Hoe onderga je een ecologische bekering?

We beseffen dat bekering een genade is van de Heilige Geest en niet volledig afhankelijk is van onze inzet. We weten echter ook dat we onszelf kunnen openen en ontvankelijk kunnen maken om de genade te ontvangen, door gebed en toewijding, waardoor we een leven kunnen leven die meer in overeenstemming is met de waarden van het evangelie. Op het meest basale niveau gaat een ecologische bekering gepaard met vier stappen.

1. Erkennen dat we de schepping beschadigd hebben

We moeten “ons leven onderzoeken en erkennen hoe wij de schepping van God beschadigen met onze keuzes en ons onvermogen tot handelen” (LS, 218).

Hoe?

Door bijvoorbeeld wetenschappelijke rapporten te lezen, zoals het Living Planet Rapport, de IPCC-rapporten over klimaatverandering; door je eigen leven ecologisch onder de loep te leggen, je CO2-voetafdruk te meten, een energie-audit te laten doen, je consumptiepatronen te onderzoeken, voedsel/water/energie te besparen.

2. Berouw en een terugkeer naar de Schepper

“Is het niet zo, dat ondoordacht gebruik van de schepping begint wanneer God gemarginaliseerd wordt of wanneer men Zijn bestaan zelfs ontkent? Indien de relatie van de mens met elkaar, andere levende wezens en de Schepper verdwijnt, worden grondstoffen en spullen gereduceerd tot egoïstisch bezit, de mens wordt heerser en het doel van het leven herleid tot een tomeloze wedren om zoveel mogelijk te bezitten” (Paus Benedictus XVI, algemene audiëntie, 26 augustus 2009)

“De bekering tot de Schepper in een nederige en oprechte geest van berouw is fundamenteel, als wij ons land en onszelf willen helen,” schrijft priester Kureethadam in The Ten Green Commandments of Laudato Si’.

 Hoe?

Door te bidden, door te biechten, door daden van herstel en het lezen van en mediteren met de Schrift.

3. Toewijding aan verandering, en de schepping op een goede manier beheren

Een ecologische bekering “moet zich vertalen in concrete houdingen en gedragingen die respectvoller zijn tegenover de schepping” (paus Franciscus, 1 september 2016).

Hoe?

Het veranderen van levensstijl, het cultiveren van de deugden en houdingen die genoemd worden in Laudato Si’ 220. Kijk op pagina Verdiep en verander van de Laudato Si’ Alliantie Nederland voor tips en verdiepingsmateriaal.

4. Gemeenschappelijke bekering

Ecologische bekering vindt plaats op het persoonlijke niveau, maar paus Franciscus benadrukt dat een bekering op het niveau van de gemeenschap net zo belangrijk is: “Op maatschappelijke problemen moet men antwoorden met netwerken van gemeenschappen, niet met de pure som van individuele goede daden […] Er zal een bundeling van krachten noodzakelijk zijn om een duurzame gemeenschappelijke verandering teweeg te brengen.” (LS 219).

Hoe?

Ga na met welke gemeenschap jij verbonden bent – denk aan je parochie, kerkgemeenschap, buurt of werk; onderzoek hoe je in deze gemeenschap verandering kunt brengen zodat het gedachtegoed van Laudato Si’ handen en voeten krijgt. Maak gebruik van het materiaal van Ecokerk of neem contact op met de Laudato Si’ Alliantie Nederland.

Ben je klaar om te beginnen aan je ecologische bekering of een nieuwe stap te zetten?

Vertaling van ‘What is an ecological conversion?’ door Jonathan Braden, 24 juni 2021 op https://laudatosimovement.org/news/what-is-an-ecological-conversion-en-news/