Image by PIRO from Pixabay
DE AARDE ALS ICOON
Iets meer dan een jaar geleden, op 14 januari 2022, overleed schrijver en vredesactivist Jim Forest. De laatste vierenveertig jaar van zijn leven woonde Jim in Alkmaar. Hij was een goede vriend en mentor van de leefgemeenschap waarin ik woon. Ging je bij hem en zijn vrouw Nancy op bezoek, dan kwam je terug, opgeladen met nieuwe energie, hoopvolle vreugde en een stapel boeken in je tas. De kalmte, wijsheid en zelfspot waarmee Jim zorgvuldig zijn woorden koos zijn me bijgebleven. Ook in deze tijden van ecologische crisis is Jim Forest wat mij betreft een gids.
Door: Daan Savert
Een actief en contemplatief leven
Jim werd geboren op 2 november 1941 in Salt Lake City. Hij was een diepgelovige man, die op latere leeftijd toetrad tot de Russisch-Orthodoxe Kerk. Zijn christelijk geloof ging hand in hand met zijn inzet voor vrede. Actie en contemplatie waren voor hem twee kanten van dezelfde medaille. Zo overtrad hij in 1965 moedwillig de wet in protest tegen de oorlog in Vietnam. Samen met een aantal anderen verbrandde hij militaire oproepkaarten van het gemeentehuis in Milwaukee. Hiervoor werd hij gearresteerd, en de gevangenis werd zijn tijdelijke thuis.
Mysterieuze post
Op een dag tijdens zijn verblijf in de gevangenis ontving hij een pakketje van een wel erg verrassende afzender: NASA. Bij hoge uitzondering mocht Jim het pakketje openmaken, want NASA stond niet op de lijst van toegestane afzenders. In het pakketje trof hij een foto van de aarde, gemaakt vanuit de ruimte: “De afbeelding was overweldigend. Daar zweefde onze ronde wereld, met alles erop en eraan, op magische wijze in een oneindige donkere afgrond. In het midden lag de blauwe Middellandse Zee, onderaan de oranje-groene massa van Afrika, en bovenaan een lichtgroen Italië en Spanje.”
Wie had deze foto gemaakt en waarom was ze naar hem gestuurd? Kortgeleden had de maanlanding van de Apollo 11 plaatsgevonden, dus de foto moest wel door een van de astronauten van deze ruimtereis gemaakt zijn. Misschien dat Jim de foto had gekregen, omdat hij tijdens zijn rechtszaak iets had gezegd over hoe de aarde geen landsgrenzen kent. Het zou kunnen dat een van de astronauten in de krant die uitspraak had gelezen en via deze foto wilde zeggen: “Wat jij beschreef, dat heb ik met eigen ogen gezien.”
Er is nooit uitsluitsel over gekomen, maar Jim vermoedde dat de foto kwam van Michael Collins. Deze astronaut schreef namelijk ooit: “Ik geloof werkelijk, dat als de politieke leiders van deze wereld hun planeet konden zien op een afstand van 100.000 mijl, hun denkbeelden fundamenteel zouden veranderen. Die zogenaamd allesbepalende grenzen zouden onzichtbaar zijn, onze luidruchtige argumenten zouden zijn verstomd. Die kleine aardbol zou blijven draaien, en op serene wijze onze indelingen negeren.”
Stilgezet worden
Voor Jim werd de foto een icoon, die hem stilzette in verwondering en gebed: “deze planeet zonder grenzen, waarvan alle bewoners door God geliefd zijn; een planeet aan ons gegeven om te delen en te koesteren, lief te hebben en te beschermen; een fragiel thuis in een uitdijend universum dat al ons meten en kennen te boven gaat.”
Tijdens de laatste jaren van zijn leven sprak Jim vaak over deze foto, en wat die voor hem betekend had. Hij deelde buttons uit, met daarop de foto van de aarde en de tekst “ours to care for”. Hij gaf het advies om altijd zo’n foto in je buurt te hebben, zodat je regelmatig stilgezet wordt.
Misschien is deze foto wel harder nodig dan ooit. In de encycliek Laudato Si’ schrijft paus Franciscus: “Wanneer iemand niet leert stil te staan om het schone te aanschouwen en te bewonderen, is het niet vreemd dat alles een object wordt dat men zomaar mag gebruiken of misbruiken.” In deze ecologische crisis stellen we de vraag of we wel genoeg in actie komen. Een terechte vraag. Maar daarnaast kunnen we ons ook afvragen: Blijven we wel vaak genoeg stilstaan, om het schone te aanschouwen en bewonderen?
Jim Forest schreef eerder een uitgebreider artikel over de aarde als icoon
Gedicht ‘Stil’ op kaart door Lot Bouwes
